Булунская межпоселенческая централизованная библиотечная система
678400, Республика Саха (Якутия), Булунский улус, п.Тикси, ул.Морская, д.32
Наш адрес
Наш адрес
89247673557
Контактный номер
Контактный номер
"САХАТТАН БАСТАКЫ КОМЕДИОГРАФ- СУРУЙААЧЧЫ"
24.12.2020
Драматург, прозаик, саха революция иннинээҕи литературатын төрүттээччилэртэн саамай эдэрдэрэ, көр-күлүү жанрыгар биир саамай талааннаах, сахалартан бастакы комедиограф суруйааччы Н.Д.Неустроев 1895с ахсынньы 15 күнүгэр, 4-с Байаҕантай нэһилиэгэр, Байаҕантай улууһугар Саха АССР, билиҥҥитэ Таатта улууһугар Алдан нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Аҕата Денис Петрович, ийэтэ Ксения Петровна уонна кыра балтыта Анна - кэлин сахаттан оҕо кинигэтин бастакы суруйааччыта, саха дьахталларыттан ССРС суруйааччыларын Сойууһун бастакы чилиэнэ буолбута. Николай 1910-13сс Якутскайдааҕы 4 кылаастаах училищаҕа, П.Ойуунускайдыын, М.Аммосовтыын бииргэ үөрэммитэ. Ити сылларга литературнай - общественнай кружоктарга активнайдык кыттара, театрынан үлүһүйэрэ: ол саҕана приказчиктар Дьиэлэригэр уонна атын дьиэлэргэ нуучча классиктарын драмаларын сахалыы тылынан туруораллара, А.Софронов пьесаларын көрдөрөллөрө. 1916 сыллаахха Неустроев Ойуунускайдыын Н.Гоголь "Ревизор" комедиятын тылбаастаабыта. Хомойуох иһин, доруобуйата мөлтөөн, училищеҕа ситэ үөрэммэккэ дойдулуурга күһэллибитэ. Дьиэтигэр тиийэн бэйэтэ утумнаахтык дьарыктанара, нуучча классиктарын ааҕара, кинилэр айымньыларын үөрэтэрэ. Н. Д. Неустроевка нуучча литературата кини литератураҕа киирэригэр үөрэммит школатынан буолбута.
Неустроев 1919 с комиссарынан онтон Байаҕантай улууһун ревкомун салайааччытынан үлэлээбитэ. 1922-26сс Уолба оскуолатыгар учууталлаабыта. 4-с Бүтүн Саха сиринээҕи Советтар съезтарыгар делегатынан анаммыта. 1925-26сс "Хозяйство Якутии" журналга эппиэттир секретарынан үлэлээбитэ. 1927с сахалартан аан бастакынан В.Брюсов аатынан Москватааҕы литературнай институкка үөрэнэ киирэн баран, доруобуйата мөлтөөн үөрэҕин хаалларарга күһэллибитэ, оччотооҕу саха ыччата муус түннүктээх, чэҥ-муус туруору эркиннэрдээх, буор муосталаах балаҕаҥҥа, аччык аҥаардаах улаатар дьылҕалаахтара, ол да иһин сэллик ыарыы саха ыалын арахсыбат аргыһа буолара.
СУРУЙААЧЧЫ АЙАР ҮЛЭТЭ.
Николай Денисович бастакы кэпсээнин "Дикая жизнь" нууччалыы тылынан 1915с суруйбута 1917с "Сибирские записки" журналга бэчээттэммитэ. "Кукаакы Кулуба" диэн бастыҥ комедиятын 1920с суруйбута, онон комедия жанрын төрүттээбитэ. 1925с Саха Театра Неустроев суруйбут "Куһаҕан тыын" драматынан үлэтин саҕалаабыта. Николай Денисович суруйбут "Балыксыт" диэн саха боростуой киһитин туһунан кэпсээнэ саха классикатыгар киирбитэ.
Н.Д.Неустроев айымньылаах олоҕун суола көнө, эриэ-дэхси буолбатаҕа. Революция, гражданскай сэрии дҕалхааннаах сылларыгар ханнык да өттүгэр кыттыспатаҕа эрээри, кинини эмиэ баһааҕырдан, буржуазнай националиһынан ааттаабыттара. Саха үс бастакы суруйааччыларын үтүө ааттарын тилиннэрэн төнүннэриигэ Г.П.Башарин улахан үтүөлээх.
Элбэҕи эрэннэриэхтээх саха биир чулуу суруйааччыта Н.Д.Неустроев эдэр сааһыгар 1929с от ыйын 21күнүгэр ыалдьан өлбүтэ. Кини Якутскайга Никольскай таҥара дьиэтин таһыгар көмүллүбүтэ (билиҥҥитэ "На горке" маҕаһыын, уруккута "Молодежный" маҕаһыын турар сиригэр, былыргыта кладбище эбит. Неустроевы онно сахалыы сиэринэн-туомунан көмпүттэр). Баара - суоҕа 34 сыл олорон аастар да, норуотугар, кэнэҕэски ыччатыгар "Куһаҕан тыын", "Кукаакы Кулуба", "Оҥоруу кытаанах", "Тиэтэйбит" диэн, комедия жанрыгар сурудлубут айымньыларын бэлэхтээн хаалларбыта.
Неустроев сыодык аатын 1991с Таатта улууһунааҕы Уус Таатта орто оскуолатыгар иҥэрюиттэрэ. Якутскайга, Ытык Күөлгэ, Уус Тааттаҕа кини аатынан уулуссалары ааттаабыттара.
Матырыйаалы таҥан бэлэмнээтэ В.В.Стручкова
Викторина "Н.Д.Неустроев"